Typowe usterki i sosoby ich rozwiązania - kotły na biomasę

Skuteczna naprawa i bezawaryjna eksploatacja zarówno kotła na biomasę, jak i tradycyjnego kotła C.O. opiera się na szybkiej diagnostyce najczęstszych usterek, ich sprawnym usuwaniu oraz systematycznej profilaktyce. Poniższy poradnik omawia specyfikę obu typów urządzeń, wskazuje charakterystyczne awarie i podaje praktyczne rozwiązania.

Charakterystyka urządzeń

Nowoczesny kocioł na biomasę to zaawansowane technologicznie urządzenie przystosowane do spalania paliw pochodzenia organicznego – zrębki, pelletu czy trocin. W kotłowniach przemysłowych często montuje się dodatkowe instalacje, takie jak przedpalenisko, które stabilizuje parametry spalania i chroni główny wymiennik ciepła przed korozją. Tradycyjne kotły C.O. zasilane węglem lub gazem wykorzystują natomiast prostsze rozwiązania, lecz podatne na typowe problemy instalacyjne.

Typowe usterki kotłów na biomasę

Pierwszym krokiem przy diagnostyce awarii kotła biomasowego jest weryfikacja podstawowych parametrów zasilania elektrycznego oraz mechanicznego podajnika. Brak prądu w gniazdku lub przepalony bezpiecznik może uniemożliwić uruchomienie urządzenia. Zbyt duża ilość popiołu w komorze spalania czy zakleszczenie paliwa w podajniku to kolejne częste przyczyny zatrzymania pracy kotła.

Ważnym problemem związanym z użytkowaniem jest stosowanie paliwa nieodpowiedniej jakości. Wilgotność i wartość opałowa zrębki drzewnej (6–16 MJ/kg przy wilgotności 20–55%) wpływają bowiem na wydajność spalania oraz korozję komory spalania i wymiennika. Zbyt mokra zrębka drzewna prowadzi do nadmiernego osadzania się sadzy, a w konsekwencji do pracy w trybie serwisowym.

Awaryjne problemy przedpaleniska

W instalacjach wyposażonych w przedpalenisko kluczowe jest utrzymanie właściwych parametrów spalania biomasy przed doprowadzeniem gazów do kotła macierzystego. Błędy konstrukcyjne lub eksploatacyjne przedpaleniska mogą powodować wzrost temperatury w trzecim stopniu podgrzewacza wody do ponad 300 °C, co zagraża trwałości wymurówki i może doprowadzić do poważnej awarii kotła macierzystego. Niewłaściwa regulacja napowietrzania i nierównomierny rozkład strumienia spalin po stronie spalin stwarzają ryzyko szlakowania powierzchni ogrzewalnych.

Typowe usterki kotłów centralnego ogrzewania

Kotły C.O. często napotykają problemy z układem zapłonowym i sterownikiem, zapowietrzaniem instalacji oraz uszczelnieniem obiegów.

1. Brak zapłonu lub niestabilny zapłon – zanieczyszczone elektrody, niewłaściwy odstęp między nimi lub uszkodzony transformator zapłonowy.
2. Zapowietrzenie instalacji – prowadzi do nierównomiernego ogrzewania grzejników i przegrzewania się wymiennika. Odpowietrzenie grzejników i uzupełnienie ciśnienia w kotle (1–1,5 bara) pozwala przywrócić prawidłową cyrkulację wody.
3. Zapychanie wymiennika ciepła – kamień kotłowy i osady mineralne obniżają sprawność urządzenia, mogąca skutkować przegrzewaniem kotła.
4. Awaria wentylatora (w kotłach z zamkniętą komorą spalania) – zanieczyszczenia i kurz blokują jego pracę, co powoduje wyłączenie kotła.
5. Uszkodzenie sterownika – błędy w elektronice często objawiają się losowymi wyłączeniami lub niemożnością zmiany ustawień. Reset lub aktualizacja oprogramowania przywraca stabilność systemu.

Rozwiązania naprawcze

Aby szybko usunąć usterkę, należy postępować według poniższych zaleceń:

• Sprawdzenie i przywrócenie prawidłowego zasilania elektrycznego kotła oraz podajnika (w kotłach na biomasę) lub pompy obiegowej (w kotłach C.O.).
• Czyszczenie podajnika, komory spalania, wymiennika i szuflady popielnikowej – minimalizuje ryzyko zapychania i przegrzewania się urządzenia.
• Ocena jakości paliwa: wybór odpowiednio sezonowanej zrębki drzewnej lub pelletu o niskiej wilgotności, potwierdzonej atestem.
• W kotłach z przedpaleniskiem: regulacja podciśnienia spalin i dawkowania powietrza pirolitycznego, by zapobiec wzrostowi temperatury za trzecim stopniem podgrzewacza.
• Kontrola i wymiana elektrod zapłonowych, transformatora, kondensatora wentylatora oraz filtra powietrza przy wentylatorze kotła C.O..
• W przypadku błędów sterownika – reset fabryczny i, jeśli to możliwe, aktualizacja oprogramowania.

Profilaktyka i konserwacja

Regularne przeglądy serwisowe przeprowadzane raz w roku (dla kotłów na biomasę częściej – zależnie od intensywności pracy) oraz codzienne usuwanie popiołu i czyszczenie palnika znacząco przedłużają żywotność urządzenia. Dla kotłów C.O. kluczowe są też kontrole uszczelek, ciśnienia roboczego oraz czyszczenie wymiennika z kamienia kotłowego.

FAQ - Często zadawane pytania i odpowiedzi

Jak często czyścić komorę spalania w kotle na biomasę?

Komorę spalania i szufladę z popiołem należy czyścić co najmniej raz w tygodniu, a wymiennik ciepła – co dwa tygodnie lub w miarę nagromadzenia zanieczyszczeń.

Czy można samodzielnie wymienić elektrody zapłonowe w kotle C.O.?

Tak, o ile posiada się podstawowe narzędzia i instrukcję producenta. Należy wyłączyć zasilanie, oczyścić obudowę i wymienić elektrody zachowując prawidłowy odstęp zgodnie z zaleceniami.

Co zrobić, gdy przedpalenisko podwyższa temperaturę zasilania powyżej normy?

Należy sprawdzić parametry podawania powietrza i biomasy, a także dokonać regulacji napowietrzania i dawkowania paliwa wspomagającego, aby obniżyć temperaturę za trzecim stopniem podgrzewacza wody.